خواص قهوه
مقالات زیادی درباره خواص قهوه و همچنین مضرات آن منتشر و همین مسئله باعث سردرگمی بسیاری شده و این سوال مطرح می شود که بالاخره قهوه مفید است و یا مضر؟
اولین نکته که باید در نظر گرفت این است که به مانند تمام مواد غذایی مصرف قهوه در حد اعتدال برای بعضی از افراد مفید است اما می تواند برای بسیاری از جمله کسانی که به فشار خون، بیماری های قلبی، اضطراب، بی خوابی، تنگی نفس و غیره مبتلا می باشند مضر و حتی خطرناک باشد.
در این مقاله به بررسی دقیق تر خواص قهوه و مضرات آن می پردازیم:
قهوه چیست؟
همه ما دانه های قهوه را دیده ایم اما بسیاری از ما اطلاعات کافی درباره درخت قهوه نداریم مگر کسانی که محل پرورش درختان قهوه را از نزدیک دیده باشند.
دانه های قهوه در حقیقت تخم و یا دانه های داخل میوه ای است که به آن گیلاس قهوه گفته می شود، بعد از چیدن گیلاس قهوه از درخت دانه های داخل آن را از میوه جدا می کنند، روش های مختلفی برای جدا کردن دانه ها از گیلاس قهوه وجود دارد، بعضی از شرکت های تولید کننده قهوه بعد از چیدن میوه اجازه می دهند گیلاس قهوه کاملا خشک شود و سپس دانه ها را از آن استخراج می کنند و بعضی دیگر قبل از خشک شدن میوه و یا حتی بلافاصله بعد از چیدن اقدام به انجام آن می کنند، زمان جدا کردن دانه ها در طعم و کیفیت نهایی قهوه تاثیر گذاشته و باعث تفاوت در طعم محصول بدست آمده که به آن قهوه سبز گویند می شود.
ارتفاع درخت قهوه در حدود 10 متر(30 فوت) و پر از شاخه هایی است که با برگ های سبز تیره پوشیده شده اند. تقریبا سالی یک بار این درختان میوه می دهند و عمر متوسط درختان قهوه بین 20 الی 30 سال است.
دو گونه اصلی قهوه عبارتند از قهوه عربیکا(Arabica) و روبوستا(Robusta):
قهوه های تولید شده از گونه روبوستا حاوی 50% کافئین بیشتر بوده و دارای طمع تلخ تری می باشند و یکی از دلایلی که قهوه عربیکا طرفداران بیشتری دارد طمع ملایم تر و عطر مطلوب آن نسبت به قهوه های روبوستا است، البته قهوه خوران حرفه ای شاید روبوستا را به عربیکا ترجیح دهند.
محل رویش درخت قهوه، دمای هوا، رطوبت، کیفیت و نوع خاک از عوامل موثر بر کیفیت و طعم قهوه می باشند. شرکت های قهوه سازی، دانه های قهوه سبز را تفت می دهند و محصولی که بدست می آید به آن قهوه بو داده گویند. مقدار حرارت، مدت تفت و موادی که حین تفت دادن به قهوه سبز افزوده می شود باعث تغییر در طعم و تنوع محصول نهایی می گردد. نهایتا قهوه بو داده، هم بصورت دانه های کامل و هم بعد از آسیاب و به شکل پودر بسته بندی و عرضه می شود.
فواید قهوه:
قهوه حاوی کافئین، آنتی اکسیدان، پلی فنول ها و مقدار کمی از ویتامین های B2، B5، B1، B3 و عناصر منگنز، پتاسیم، منیزیم، فسفر و سایر مواد شیمیایی مفید برای بدن است، نوشیدن قهوه اثرات موقتی را به همراه دارد و باعث افزایش هوشیاری و قدرت یادگیری، افزایش انرژی و سرعت متابولیزم بدن می گردد، به همین جهت برای بسیاری به یک نوشیدنی محبوب به ویژه هنگام صبح تبدیل شده است.
کافئین و رابطه آن با فعالیت مغز:
یکی از مواد فعال و موثر موجود در قهوه کافئین است که محرک مغز و غدد فوق کلیوی می باشد. مکانیزم اولیه کافئین در مغز مهار یک انتقال دهنده عصبی به نام آدنوزین(Adenosine) است، با مهار شدن آدنوزین، کافئین باعث تولید بیشتر سایر انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین(Dopamine) و نوراپی نفرین(Norepinephrin) می گردد و با این عمل سبب بهبود خلق و خوی، افزایش نشاط و زمان واکنش مغز، تقویت حافظه و هوشیاری می گردد، در این زمینه تحقیقات بسیاری صورت گرفته و این اثرات کاملا ثابت شده اند، قابل ذکر است این اثرات بعد از چند ساعت مصرف قهوه از بین می روند و تاثیر آن ها ماندگار نمی باشد.
کافئین و قدرت بدنی:
کافئین جز ترکیب بسیاری از مکمل های ورزشی و غذایی و بویژه مکمل های کاهش وزن و چربی سوز است. کافئین با تاثیر بر سیستم اعصاب مرکزی و غدد فوق کلیوی باعث افزایش سرعت متابولیزم چربی ها می شود، به عبارتی کافئین باعث افزایش قابلیت بدن برای تبدیل چربی ها به انرژی شده و برای کسانی که قصد کاهش وزن و آب کردن چربی های اضافه را دارند ماده ای مفید می باشد.
در دو آزمایش مجزا که بروی 70 ورزشکار و توسط گروه پزشکی مدیکال پلاس(Medical Plus) صورت گرفت مشاهده شد مصرف کافئین باعث افزایش توان ورزشکاران تا 11% در تمرینات روزانه می گردد.
قهوه و بیماری آلزایمر و پارکینسون:
نتیجه پژوهشی در سال 2014 توسط کنگره درمان بیماری آلزایمر در اروپا منتشر شد و در آن پژوهش پزشکان دریافتند افرادی که به طور روزانه قهوه می نوشند کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر می باشند.
آلزایمر بیماریی است که بیشتر در افراد بالای سن 65 سال مشاهده می شود و در آن توان مغزی و حافظه بیماران کاهش می یابد که ابتدا با علائمی از قبیل کاهش قدرت یاد گیری و به مرور کاهش حافظه کوتاه مدت همراه است و در نهایت فرد حافظه بلند مدت و هویت خود را نیز به طور کامل از یاد می برد.
قهوه حاوی یک آنتی اکسیدان بسیار قوی بنام پلی فنول ها(Polyphenols) می باشد. این آنتی اکسیدان مانع تشکیل پلاک آمیلوتید می گردد که به عنوان عامل بیمار آلزایمر شناخته می شود.
پلی فنول ها همچنین باعث کاهش التهاب و تخریب سلول های مغز می گردند بویژه در قسمتی که مربوط به حافظه می باشد.
در تحقیقی که در سال 2012 توسط دکتر رونانلد پستاما (Ronald Postama) انجام گرفت و گزارش آن در مجله پزشکی Sicence Daily منتشر گردید به گفته دکتر رونانلد پستاما افرادی که در طی هفته چند لیوان قهوه مصرف می کنند کمتر به بیماری پارکیسنون مبتلا می شوند و همچنین قهوه باعث کاهش علائم بیماری پارکینسون و کنترل بهتر حرکات بدن در مبتلایان به این بیماری می شود.
کاهش بیماری های کبدی:
کافئین موجود در قهوه باعث افزایش ترشح صفرا می گردد، یکی از وظایف صفرا دفع مواد زائد به خصوص سموم محلول در چربی، کلسترول و تری گلیسرید مازاد است. افزایش اسیدهای صفرا کمک به رفع یبوست و همچنین تصفیه کبد می کنند.
تحقیقات بسیاری نشان می دهند آنتی اکسیدان های موجود در قهوه باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد و بیماری کبد چرب می گردند. جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله کبد چرب را مطالعه کنید.
یکی از دلایل مفید بودن قهوه بویژه برای آقایان این است که اگر تا نیم ساعت بعد از صرف غذا مصرف شود باعث کاهش جذب آهن تا 49% درصد می گردد، امروزه با توجه به نوع تغذیه بسیاری از مردان با مشکل ازدیاد آهن روبرو می باشند که عامل مهمی در بروز بیماری های مختلف از جمله دیابت، ریزش مو، کبد چرب و حتی سرطان کبد است، جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله ازدیاد آهن را مطالعه کنید.